Ngày 13/3/1954, bộ đội ta đã nổ những phát súng đầu tiên mở màn chiến dịch Điện Biên Phủ, tiến công tập đoàn cứ điểm mạnh nhất của thực dân Pháp mà ngay cả trong cuộc Chiến tranh thế giới thứ II cũng không có tập đoàn cứ điểm nào mạnh bằng. Trải qua 56 ngày đêm khoét núi, ngủ hầm, mưa dầm, cơm vắt, máu trộn bùn non (thơ Tố Hữu), bộ đội Việt Nam anh hùng đã vượt lên bao mưa bom, bão đạn và cắm lá cờ Quyết chiến, Quyết thắng của Bác Hồ trao trên nóc hầm Đờ Cát, vào giữa tim con nhím Điện Biên Phủ, kết liễu số phận của nó.
Chiến thắng Điện Biên Phủ đã trở thành tiếng sấm rền vang làm rung chuyển thế giới, xé toạc đám mây đen của chủ nghĩa thực dân - đế quốc, mang đến nguồn cổ vũ to lớn cho các dân tộc bị áp bức đứng lên giành độc lập. Ba tiếng Việt Nam - Hồ Chí Minh - Điện Biên Phủ vang lên khắp mọi nơi, trở thành niềm tự hào và khát vọng tự do của loài người tiến bộ, là biểu tượng của lòng quả cảm vô song và là ngôi sao sáng của phong trào giải phóng dân tộc, báo hiệu sự sụp đổ của chủ nghĩa thực dân. Đây cũng là lần đầu trong lịch sử một đội quân viễn chinh lớn như vậy của một đế quốc phương tây bị tiêu diệt tại một nước thuộc địa.
Cùng với Bạch Đằng, Chi Lăng, Đống Đa, dân tộc Việt Nam có thêm một cột mốc lịch sử mới: Điện Biên Phủ - Cây cột mốc bằng vàng (Lời Chủ tịch Hồ Chí Minh). Với “Điện Biên Phủ” nhân dân Việt Nam đã làm nên một điểm hẹn mà lịch sử dành cho những cuộc chiến tranh xâm lược trong thời đại ngày nay (Đại tướng Võ Nguyên Giáp).
70 năm đã trôi qua. Những cánh rừng cháy trụi, xám xịt bởi đạn bom giờ đã được phủ kín bằng màu xanh ngút ngàn của cây cối. Sân bay Mường Thanh hiện đại mới được khánh thành và đưa vào khai thác. Những ngôi nhà mới tiếp tục mọc lên. Trên những quả đồi, những cánh đồng chết chóc, lúa và hoa màu lên xanh; các loài hoa lại nở rộ, trả về cho Điện Biên nét đẹp diệu kỳ của núi rừng Tây Bắc. Những người chiến thắng trong chiến dịch Điện Biên Phủ năm xưa đa phần đã trở thành người thiên cổ. Nhưng chiến công hiển hách của họ thì mãi mãi còn lưu giữ trong sử sách.
70 năm qua, đã có biết bao công trình nghiên cứu, hội thảo khoa học trong nước và quốc tế, đã có hàng vạn bài báo, cuốn sách viết về chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ, nhưng dường như vẫn chưa đủ. Nhiều nhà nghiên cứu, học giả nước ngoài đã viết những cuốn sách công phu, nghiêm túc, đánh giá rất cao chiến thắng của quân và dân ta dưới sự lãnh đạo tài tình của Đảng trước những đội quân xâm lược hùng mạnh hơn mình nhiều lần. Nhưng họ vẫn chưa hiểu vì sao nhân dân Việt Nam đã đánh thắng được những kẻ thù hùng mạnh ấy?
Dân công thồ hàng bằng xe đạp phục vụ cho chiến dịch Điện Biên Phủ
Đại tướng Võ Nguyên Giáp trực tiếp chỉ huy chiến dịch Điện Biên Phủ
Các tập hồi ức của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, những công trình nghiên cứu của các học giả, những cuốn sách viết về Điện Biên Phủ của các nhà văn, tướng lĩnh quân đội, của những người trực tiếp chiến đấu tại chiến trường Điện Biên Phủ đã giải đáp cơ bản những nguyên nhân, làm sáng tỏ những vấn đề cốt lõi vì sao chúng ta đã giành chiến thắng trong 9 năm kháng chiến chống thực dân Pháp, làm tiền đề cho cuộc trường kỳ hơn 20 năm đánh đuổi đế quốc Mỹ, giải phóng đất nước, non sông thu về một mối.
Đó chính là kết quả của đường lối kháng chiến đúng đắn của Ðảng dưới sự lãnh đạo và tư tưởng thiên tài của Chủ tịch Hồ Chí Minh với một đội quân anh hùng, nội dung cốt lõi là “Toàn dân, toàn diện, trường kỳ và tự lực cánh sinh”. Suốt 30 năm chiến tranh giải phóng, thống nhất đất nước, đường lối chiến lược chiến tranh ấy không hề thay đổi, trở thành kim chỉ nam và ý chí, cùng niềm tin máu thịt của mọi người dân Việt Nam; xây dựng nên một đội quân bách chiến bách thắng, đánh bại những kẻ thù hùng mạnh nhất, bảo vệ độc lập, tự do và quyền tự quyết của dân tộc.
Chiến thắng Điện Biên Phủ 1954 để lại cho cách mạng Việt Nam những bài học - kinh nghiệm rất quý báu: giữ vững và tăng cường phát huy vai trò lãnh đạo của Đảng, trên cơ sở chủ trương, đường lối đúng đắn, kịp thời nắm bắt thời cơ, chớp thời cơ, chỉ đạo chiến lược nhạy bén, sắc sảo nhằm tập trung sức mạnh cao độ cả nước để giành thắng lợi quyết định; thực hiện tốt tư tưởng “lấy dân làm gốc”. Biết dựa vào dân, phát huy quyền làm chủ của nhân dân, tôn trọng và bảo vệ lợi ích chính đáng của nhân dân; phát huy thế trận chiến tranh nhân dân vững chắc, không ngừng xây dựng lực lượng vũ trang cách mạng lớn mạnh, đặc biệt là bộ đội chủ lực để sẵn sàng thực hiện tốt nhiệm vụ, nhất là những nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách, những trận quyết chiến. Không ngừng chăm lo, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân, lấy liên minh giai cấp công - nông làm nền tảng, tích cực đấu tranh vì mục tiêu giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; xây dựng tinh thần đoàn kết quốc tế trong sáng trên cơ sở bình đẳng, tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và đều hướng đến mục tiêu vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ, tiến bộ xã hội.
Những bài học - kinh nghiệm ấy vẫn vẹn nguyên giá trị, tiếp tục được Đảng, Nhà nước ta chắt lọc, vận dụng sáng tạo trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay.
Kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ là sự kiện chính trị quan trọng thông qua đó khơi dậy lòng tự hào dân tộc, tăng cường giáo dục truyền thống cách mạng cho cán bộ, đảng viên, nhân dân, nhất là thế hệ trẻ; động viên khích lệ đồng bào các dân tộc tỉnh Điện Biên và Tây Bắc; tôn vinh, tri ân người có công với cách mạng, với đồng bào, chiến sĩ đã đóng góp công sức, xương máu để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; đồng thời qua đó góp phần xây dựng phát triển Điện Biên ngày càng giàu mạnh.