Xây dựng và thực hiện tốt Quy chế làm việc của cấp uỷ là việc làm quan trọng, có ý nghĩa quyết định đối với việc nâng cao chất lượng hoạt động của một tổ chức đảng, nhằm thực hiện tốt nguyên tắc tập trung dân chủ, đảm bảo vai trò lãnh đạo tập thể của cấp ủy, phát huy tốt trách nhiệm cá nhân cấp uỷ viên, nhất là người đứng đầu và giải quyết tốt các mối quan hệ công tác.
Các điều khoản, các quy định trong Quy chế của một cấp uỷ cần bảo đảm tính khoa học, phải tuân thủ các nguyên tắc tổ chức sinh hoạt đảng, nhất là nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo cá nhân phụ trách và phù hợp với các quy định của cấp trên. Khi xây dựng Quy chế phải cụ thể hoá nội dung các quy định đối với từng cấp ủy ở mỗi loại hình tổ chức đảng, đặc biệt là không được rập khuôn, sao chép nội dung Quy chế của cấp uỷ cấp trên. Yêu cầu nội dung quy chế phải xác định rõ trách nhiệm, quyền hạn của tập thể cấp uỷ (ban chấp hành, ban thường vụ) và trách nhiệm, quyền hạn cá nhân của các ủy viên cấp uỷ, nhất là của bí thư, các phó bí thư, lãnh đạo tổ chức chính quyền ở địa phương, đơn vị cơ sở. Đồng thời, nội dung Quy chế làm việc của cấp uỷ phải quy định rõ sự lãnh đạo của Đảng trong các lĩnh vực xây dựng, phát triển kinh tế-xã hội, quốc phòng-an ninh, xây dựng hệ thống chính trị ở các địa phương, đơn vị cơ sở.
Mối quan hệ giữa các cấp uỷ đảng đối với HĐND, UBND, Mặt trận và các đoàn thể cũng phải được xác định cụ thể, phân rõ trách nhiệm lãnh đạo và điều hành giữa cấp uỷ đảng và các tổ chức chính quyền. Những nội dung này rất quan trọng trong Quy chế làm việc của các cấp ủy, vừa đảm bảo vai trò lãnh đạo toàn diện của Đảng trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, vừa phát huy tính chủ động, sáng tạo của cơ quan quản lý nhà nước trong tổ chức điều hành các hoạt động xây dựng phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh.
Về đổi mới phương thức lãnh đạo, Đảng ta đã xác định Đảng lãnh đạo, đề ra đường lối, chủ trương, chính sách lớn, thông qua các chỉ thị, nghị quyết; Đảng làm nhiệm vụ định hướng thông qua các giải pháp lớn; Đảng lãnh đạo thông qua đảng viên, thông qua các tổ chức đảng, các cấp ủy, thông qua kiểm tra, giám sát thực hiện đường lối, chỉ thị, nghị quyết.
Làm tốt được các vấn đề trên sẽ khắc phục được tình trạng buông lỏng vai trò lãnh đạo của Đảng, đồng thời khắc phục tình trạng cấp uỷ làm thay, lấn sân công việc của chính quyền, tránh được vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ và những biểu hiện mất đoàn kết nội bộ. Trong trường hợp không xác định rõ và thực hiện đúng trách nhiệm, các mối quan hệ và chấp hành nghiêm các điều khoản Quy chế quy định có thể sẽ dẫn đến độc đoán, chuyên quyền, vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, lợi dụng chức quyền để làm việc sai trái.
Ở Đảng bộ huyện Thăng Bình, hầu hết các cấp ủy ngay sau đại hội đã xây dựng được Quy chế làm việc theo đúng với hướng dẫn của Trung ương và của cấp trên; các cấp uỷ đảng đã bám sát quy chế, tổ chức phân công, phân nhiệm rõ ràng đối với tập thể cấp uỷ và từng uỷ viên; đã xây dựng được chương trình công tác và chương trình kiểm tra, giám sát toàn khóa, hằng năm; các nguyên tắc của Đảng, nhất là nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách được duy trì và thực hiện tốt.
Tuy nhiên, trong quá trình tổ chức xây dựng và thực hiện Quy chế làm việc của các cấp uỷ còn bộc lộ mặt hạn chế, thiếu sót là:
Một số cấp uỷ chưa quan tâm đúng mức tới việc xây dựng, ban hành Quy chế công tác, hoặc không thực hiện đúng Quy chế đã đề ra; thậm chí có cấp uỷ còn hoạt động theo kinh nghiệm, dẫn đến có sự lẫn lộn giữa trách nhiệm, quyền hạn của tập thể cấp uỷ và ban thường vụ cấp uỷ. Còn xảy ra tình trạng vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ trong điều hành công tác lãnh đạo của một số cấp uỷ. Thực tế đã cho thấy có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến ở không ít tổ chức đảng ở tất cả các loại hình để xảy ra vi phạm, khuyết điểm, mất đoàn kết nội bộ, giảm sút năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu trong thực hiện các nhiệm vụ chính trị.
Một nguyên nhân lớn dẫn đến tình trạng trên là xuất phát từ việc thiếu thống nhất trong phân công nhiệm vụ, quyền hạn trong lãnh đạo và điều hành công việc xuất phát từ việc xây dựng, ban hành và vận hành quy chế làm việc của các cấp ủy chưa tốt.
Thường trực Huyện uỷ duỳ trì trực báo Bí thư Đảng uỷ xã, thị trấn
định kỳ hằng tháng để chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị ở địa phương
Từ thực tế của việc xây dựng và thực hiện Quy chế làm việc của cấp ủy có thể rút ra một số vấn đề sau:
Một là, phải nâng cao nhận thức của đội ngũ cấp uỷ, đảng viên, nhất là người đứng đầu trong xây dựng và thực hiện quy chế làm việc của cấp uỷ. Trong quá trình xây dựng và thực hiện Quy chế làm việc mỗi cấp ủy phải nhận thức đúng, đầy đủ các nguyên tắc sinh hoạt đảng, nhất là nguyên tắc tập trung dân chủ, nguyên tắc tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách. Phân biệt rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của tập thể cấp uỷ và của từng đồng chí ủy viên. Cần phải phân định rõ chức năng lãnh đạo của Đảng với quản lý điều hành của Nhà nước, phát huy vai trò làm chủ của Mặt trận, các đoàn thể, từ đó mới nâng cao được năng lực, vai trò lãnh đạo của Đảng, tăng cường sự đoàn kết thống nhất nội bộ.
Hai là, cấp ủy cấp trên cần thường xuyên tiến hành kiểm tra việc xây dựng và tổ chức thực hiện Quy chế của cấp ủy cấp dưới để làm rõ những ưu điểm và kịp thời uốn nắn việc làm chưa đúng, những thiếu sót trong việc thực hiện Quy chế.
Ba là, mỗi cán bộ, đảng vên, mỗi cấp ủy viên phải nêu cao ý thức trách nhiệm, vai trò tiền phong, gương mẫu, chấp hành nghiêm các quy định Quy chế, nhất là bí thư, các phó bí thư, các ủy viên ban chấp hành, thường vụ trong giải quyết công việc phải đặt lợi ích chung trên lợi ích cá nhân, luôn có sự phối hợp chặt chẽ, vận dụng xử lý linh hoạt các mối quan hệ.
Bốn là, trong quá trình xây dựng và triển khai thực hiện thường xuyên rà soát phát hiện những điều cần sửa đổi và bổ sung, kịp thời đưa vào Quy chế những nội dung mới phù hợp. Thời gian đến, các cấp uỷ tập trung rà soát, sửa đổi, bổ sung quy chế làm việc nhiệm kỳ 2020-2025 sau khi Ban Tổ chức Huyện uỷ hướng dẫn Quy chế làm việc mẫu.
Tóm lại, xây dựng và thực hiện tốt quy chế làm việc của cấp ủy là một trong những biện pháp để nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng, tăng cường đoàn kết thống nhất trong cấp ủy, đảng bộ, chi bộ, đơn vị. Qua theo dõi các Đảng ủy trực thuộc cho thấy, ngay sau khi hoàn thành đại hội Đảng bộ, Ban Thường vụ cấp ủy đã chỉ đạo các đơn vị trực thuộc xây dựng quy chế làm việc phù hợp với nhiệm vụ và hoạt động của từng loại hình với sự kiểm tra chặt chẽ. Tinh thần trách nhiệm và sự quan tâm cần thiết này sẽ giúp các quy chế hoạt động của các cấp ủy có ý nghĩa thực tiễn hơn, qua đó phát huy được vai trò của cấp ủy trong quá trình lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị của địa phương, đơn vị.