Trong 2 năm 2013 và 2014, xã Bình Trung đã tiến hành xây dựng hơn 3km đường bê tông nông thôn, kênh mương nội đồng; sữa chữa các phòng học và xây dựng Chợ Kế Xuyên với tổng nguồn kinh phí hơn 28 tỷ đồng. Theo ông Ngô Văn Sự - Phó chủ tịch UBMTTQVN kiêm Trưởng Ban thanh tra nhân dân xã Bình Trung: "Hầu hết các công trình trên khi bắt đầu thi công, thì đơn vị thi công đều cho mời đại diện ban giám sát cộng đồng đến để theo dõi và giám sát hoạt động. Tuy nhiên chỉ là hình thức, vì thực chất, đơn vị không cho xem trước bất kỳ một hồ sơ nào có liên quan đến công trình đang xây dựng, đó là chưa kể đến việc hầu hết những thành viên trong Ban đều không có chuyên môn về mặt xây dựng, nên đi đến chẳng qua là “ dòm cho vui” vậy thôi!”- ông Sự nói.
Ảnh: Nhân dân đang thi công đường GTNT.
Theo Quy chế giám sát đầu tư cộng đồng, thì phạm vi giám sát của cộng đồng rất rộng. Ban Giám sát đầu tư cộng đồng phải tham gia nhiều khâu, trong đó khó khăn nhất là theo dõi, kiểm tra việc tuân thủ các quy trình, quy phạm kỹ thuật, định mức vật tư và loại vật tư đúng quy định trong quá trình thực hiện đầu tư dự án; theo dõi, kiểm tra kết quả nghiệm thu và quyết toán công trình. Theo ông Nguyễn Văn Linh - Chủ tịch UBMTTQVN xã Bình Giang, do hạn chế trong năng lực, trình độ chuyên môn của các thành viên nên hoạt động giám sát chưa đạt kết quả cao. “ Hầu hết các thành viên chỉ có thể giám sát bằng trực quan, tức là nghe và nhìn mà chưa có đủ trình độ để đọc thiết kế trên bản vẽ, tham gia giám sát dự toán, nghiệm thu, quyết toán công trình, đó là chưa kể đến việc Chủ đầu tư, nhà thầu thi công các dự án, công trình thường không mấy thiện cảm với hoạt động giám sát đầu tư của cộng đồng nên ít tạo điều kiện, không tích cực phối hợp, cố tình gây khó khăn cho Ban giám sát đầu tư cộng đồng hoạt động”- Ông Linh cho biết thêm. Còn theo ông Nguyễn Văn Lương - Chủ tịch UBMTTQVN xã Bình Sa, một bất cập hiện nay là Ban thanh tra nhân dân- giám sát đầu tư cộng đồng hầu hết chỉ triển khai hoạt động giám sát đối với các công trình do xã làm chủ đầu tư, còn đối với các dự án do Huyện, hay Tỉnh và xa hơn nữa là Trung ương làm chủ đầu tư thì rất khó tiếp cận. “Nguyên nhân chính là do ban quản lý các dự án, nhà thầu chưa cung cấp kịp thời các văn bản, hồ sơ cần thiết, nhất là các dự án liên quan đến giao thông, thủy lợi, nên mặc dù hoạt động của các ban giám sát đầu tư cộng đồng phần nào đã góp phần hạn chế được lãng phí, thất thoát tiền của Nhà nước, nhưng kinh phí cho hoạt động lại rất eo hẹp, cán bộ rất tận tâm, trách nhiệm với công việc nhưng thiếu kinh phí nên muốn tổ chức làm việc gì cũng khó thực hiện”- Ông Lương nói. Theo ông Lê Ngọc Trung- Phó chánh thanh tra tỉnh Quảng Nam, thiếu hụt về kinh phí vẫn là trở ngại chung trong quá trình thực hiện giám sát ở cơ sở hiện nay, vấn đề này đã được kiến nghị nhiều lần nhưng hiện mới chỉ dừng lại ở mức độ đề nghị chứ chưa thể giải quyết được. “Theo thông tư liên tịch số 04/2006, hầu hết các Ban thanh tra nhân dân đảm nhận nhiệm vụ giám sát đầu tư cộng đồng chỉ được chính quyền địa phương bố trí 2 triệu đồng/năm, với kinh phí như vậy mà buộc thành viên trong Ban thanh tra phải bám sát từng địa bàn và giám sát từng việc làm của Chủ đầu tư hay nhà thầu là điều không thể” Ông Trung nói.
Như vậy có thể thấy, thiếu kinh phí hoạt động vẫn là bài toán chưa có lời giải. Tuy nhiên để cho hoạt động của Ban thanh tra nhân dân, giám sát đầu tư cộng đồng được thuận lợi và phát huy được hiệu quả giám sát, ngành chức năng cũng cần nghiên cứu và quy định rõ trách nhiệm của những người có thẩm quyền duyệt quy hoạch, dự án, các chủ đầu tư, các đơn vị thi công và cơ quan quản lý Nhà nước bằng văn bản pháp quy để nghiệm thu quyết toán công trình. Có như vậy mới nâng cao trách nhiệm của các chủ đầu tư đối với hoạt động này.