Một góc Công viên văn hóa Hà Kiều sau khi cải tạo nâng cấp.
Trong nhữ ng năm qua, cùng với sự phát triển chung của tỉnh, công tác quy hoạch, phát triển đô thị trên địa bàn huyện đã được các cấp, các ngành và nhân dân quan tâm. Kết cấu hạ tầng đô thị được tập trung đầu tư xây dựng cùng với việc phát triển hạ tầng xã hội, hệ thống dịch vụ công cộng và nhà ở đã góp phần mang lại diện mạo khang trang, từng bước đáp ứng nhu cầu đời sống tốt hơn cho cư dân.
Trong định hướng quy hoạch phát triển đô thị tương lai của huyện thì TT Hà Lam là trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa- xã hội của huyện, mục tiêu xây dựng đạt chuẩn đô thị loại IV vào năm 2020. Bình Minh là xã biển hiện có rất nhiều dự án lớn về dịch vụ du lịch đầu tư trên địa bàn như: dự án Khu phức hợp du lịch nghỉ dưỡng Vinpearl Nam Hội An, dự án Khu phức hợp nghỉ dưỡng Quốc tế An Thịnh - PPC, làng biển nhiệt đới,…đang có rất nhiều thuận lợi để phát triển đô thị, được định hướng xây dựng để đạt chuẩn đô thị loại V vào năm 2020. Thời gian qua, kinh tế khu vực đô thị và khu vực định hướng phát triển đô thị có tốc độ tăng trưởng khá, chuyển dịch cơ cấu theo hướng tăng tỷ trọng TMDV - CN - XD, giảm tỷ trọng nông nghiệp, hoạt động xúc tiến đầu tư có nhiều chuyển biến tích cực. Quy hoạch xây dựng kết cấu hạ tầng và chỉnh trang đô thị, hình thành các khu dân cư, tạo ra cảnh quang môi trường, mỹ quan đô thị có nhiều khởi sắc. Các lĩnh vực văn hóa - xã hội có nhiều tiến bộ, dần hình thành nếp sống văn minh đô thị. An ninh, trật tự khu vực đô thị được đảm bảo. Chất lượng cuộc sống của người dân được nâng lên.
Muốn xây dựng và phát triển đô thị thì công tác quy hoạch phải đi trước một bước và phải được tính toán thật kỹ lưỡng, khoa học. Hiện nay quy hoạch chung xây dựng thị trấn Hà Lam, huyện Thăng Bình giai đoạn đến năm 2020 và năm 2030 đã được UBND tỉnh Quảng Nam phê duyệt. Thời gian đến, tiếp tục triển khai các quy hoạch phân khu và quy hoạch chi tiết trên địa bàn. Đến nay, đã lập quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2000 khu trung tâm thị trấn Hà Lam, quy mô 185ha và quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 Công viên văn hóa Hà Kiều (giai đoạn 1) 17ha để lập các dự án xây dựng về sau và quản lý cấp phép xây dựng nhà ở cho người dân, và các công trình liên quan được thuận lợi, đúng quy hoạch. Huyện cũng đang tiến hành lập Quy chế quản lý quy hoạch, kiến trúc đô thị, tuyến phố văn minh đô thị. Quy hoạch chung đô thị Bình Minh giai đoạn đến năm 2020 và năm 2030 đã có chủ trương thống nhất của UBND tỉnh tại Công văn số 3103/UBND-KTN ngày 21/6/2017, đang được triển khai thực hiện, đảm bảo điều kiện để Bình Minh đạt đô thị loại V đến năm 2020. UBND tỉnh đã phê duyệt đề cương quy hoạch chi tiết khu tái định cư Bắc Bình Minh. Quy hoạch xây dựng NTM được xã Bình Minh quản lý, triển khai thực hiện cơ bản đảm bảo theo định hướng phát triển.
Về phát triển hạ tầng đô thị, hệ thống hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội được đầu tư xây dựng theo tiêu chuẩn đô thị. Ở TT Hà Lam, phát triển khu nhà ở phân bố tập trung chủ yếu bám dọc theo các trục giao thông chính: tuyến Quốc lộ 1, tuyến 14E khu vực Cây Cốc, đường Lý Tự Trọng, đường Nguyễn Thuật, đường Tiểu La và một số tuyến đường khác. Đã hình thành một số khu dân cư mới, được tổ chức đồng bộ về hạ tầng kỹ thuật như: KDC Lưu Minh, KDC nhà máy đèn, KDC tổ 3 thị trấn Hà Lam… Đối với xã Bình Minh dân cư chủ yếu tập trung dọc theo các tuyến đường (Quốc lộ 14E; đường Thanh Niên), khu vực bến cá, khu vực gần chợ, bãi tắm. Một vài khu vực phát triển theo cụm làng xóm nhưng còn thưa thớt.
Hệ thống công trình công cộng thuộc lĩnh vực giáo dục- đào tạo, văn hóa, y tế, thể dục thể thao, thương mại dịch vụ được quan tâm đầu tư. Trên địa bàn đô thị Hà Lam có 02 trường THPT, 01 trường THCS, 03 trường tiểu học và các trường mẫu giáo. Hiện tại 11/15 tổ trên địa bàn thị trấn đã đầu tư xây dựng Nhà văn hóa tổ, khu công viên Hà Kiều đã hoàn thành và bàn giao đưa vào sử dụng một số hạng mục, hiện nay đang tiếp tục nâng cấp và xây dựng mới. Các loại hình dịch vụ, nhà hàng, vui chơi giải trí ngày càng đa đạng... Hạ tầng giao thông được quan tâm đầu tư. Các công trình trọng điểm được quan tâm đầu tư, nâng cấp như: Quốc lộ 1, Quốc lộ 14E, đường Nguyễn Hiền, đường Trần Thị Lý và đang triển khai nâng cấp đoạn đường Nguyễn Thuật từ Công an huyện đến kênh N20. Giao thông nội bộ cơ bản đáp ứng nhu cầu đi lại của người dân, tuy nhiên bề rộng nhiều tuyến đường hẹp, chất lượng mặt đường còn thấp. Nhà máy nước Thăng Bình hiện có công suất 2500 m3/ngày/đêm, cơ bản đảm bảo cung cấp nước sạch cho sinh hoạt trên địa bàn thị trấn, nhưng chưa đủ cung cấp cho các vùng lân cận. Các khu dân cư trong khu trung tâm đã được xây dựng hệ thống thoát nước. Hầu hết các trục đường chính khu vực nội thị (17 tuyến đường) có hệ thống điện chiếu sáng. Vấn đề đáng quan tâm hiện nay là vệ sinh môi trường- nghĩa trang. Tỷ lệ chất thải được thu gom xử lý đạt từ 70% trở lên, riêng nước thải đô thị chưa được xử lý theo quy chuẩn kỹ thuật. Các khu vực dân cư ngoài khu trung tâm chưa có hệ thống thoát nước kiên cố, trong khu vực thị trấn vẫn chưa có hệ thống xử lý nước thải chung...
Đối với xã Bình Minh hiện có 01 trạm y tế đạt chuẩn quốc gia, 01 Phòng khám An Bình tại thôn Hà Bình đã được cấp phép hoạt động khám, chữa bệnh; 01 trường Mẫu giáo đạt chuẩn quốc gia mức độ 1, Trường THCS Phan Đình Phùng và Trường Tiểu học Nguyễn Văn Cừ phấn đấu đạt chuẩn quốc gia trong giai đoạn 2018 - 2020. Nhà văn hóa xã đang được đầu tư xây dựng trong khuôn viên trụ sở UBND xã. Hạ tầng dịch vụ – thương mại có chiều hướng phát triển nhanh. Trên địa bàn xã có 2 nhà nghỉ, 3 nhà hàng dịch vụ ẩm thực, 6 điểm vui chơi giải trí quy mô nhỏ và nhiều điểm kinh doanh hàng hóa dịch vụ khác phân bố dọc các trục đường chính của xã. Bãi tắm Bình Minh hằng năm được đầu tư nâng cấp cơ bản đáp ứng nhu cầu tắm biển của nhân dân và du khách. Trong thời gian đến, các khu dịch vụ thể thao, khu vui chơi giải trí, trung tâm thương mại và khu nông nghiệp công nghệ cao kết hợp với du lịch được hình thành và đưa vào sử dụng góp phần phát triển du lịch biển và phát triển kinh tế-xã hội của địa phương.
Hệ thống giao thông những năm gần đây được tập trung đầu tư, nhất là việc kết nối các tuyến giao thông ven biển. Đường ven biển 129 đã được lưu thông, nối từ thành phố Tam Kỳ đến thành phố Hội An và tuyến đường Thanh niên ven biển chạy dọc theo chiều dài của xã đến giáp đường ĐT613, đoạn qua xã 6,75 km tạo thuận lợi trong việc đi lại và giao thương buôn bán. Mặc dù vậy, hạ tầng giao thông vẫn còn thiếu, chưa đồng bộ và chưa đáp ứng yêu cầu, cần phải tập trung nguồn lực đầu tư để đạt chuẩn đô thị. Nhiều tuyến đường hiện trạng mặt đường còn chật hẹp, xuống cấp cần đầu tư nâng cấp mở rộng…
Đô thị hóa là một quá trình tất yếu của sự phát triển kinh tế-xã hội, chỉ tiêu quan trọng nhất để xem xét đánh giá quá trình đô thị hóa đó là tỷ lệ cư dân đô thị, cùng với đó là quá trình công nghiệp hóa, chuyển dịch cơ cấu kinh tế từ lĩnh vực nông nghiệp sang lĩnh vực công nghiệp và dịch vụ. Theo báo cáo của UBND huyện Thăng Bình hiện nay Hà Lam mới chỉ đạt 3/5 tiêu chí đô thị loại IV và xã Bình Minh cũng mới chỉ đạt 3/5 tiêu chí đô thị loại V theo Nghị quyết 1210 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Khó khăn lớn nhất là những tiêu chí liên quan đến quy mô dân số và trình độ phát triển cơ sở hạ tầng, kiến trúc, cảnh quan đô thị. Bên cạnh những kết quả đạt được nêu trên thì quá trình phát triển đô thị trên địa bàn huyện trong những năm qua vẫn còn những nhiều hạn chế, bất cập như: đô thị trên địa bàn huyện hình thành ở quy mô nhỏ, kết cấu hạ tầng chưa đồng bộ, tốc độ đô thị hóa diễn ra chậm và có phần tự phát, kinh tế khu vực đô thị chưa có nhiều đột phá. Hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội chưa được đầu tư đồng bộ, các tiện ích đô thị còn thiếu, nhất là không gian công cộng, vui chơi giải trí, vấn đề nước thải, rác thải chưa được giải quyết căn bản, vệ sinh môi trường chưa đảm bảo, chất lượng cuộc sống và thu nhập của cư dân đô thị còn thấp. Công tác quản lý nhà nước về đô thị còn nhiều hạn chế, quản lý hiện trạng kém hiệu quả, việc xây dựng chưa đồng bộ theo quy hoạch, chưa phù hợp với thực tiễn, các chương trình, kế hoạch phát triển đô thị khó thực hiện theo quy hoạch do vướng công tác giải phóng mặt bằng và nguồn lực để triển khai…
Tại hội nghị chuyên đề về phát triển đô thị của Huyện ủy Thăng Bình mới đây, phân tích từ thực trạng và những đặc điểm để có cách nhìn nhận một cách toàn diện, làm cơ sở cho đề xuất giải pháp, định hướng phát triển đô thị huyện Thăng Bình trong thời gian đến, đó là:
Thứ nhất, Cần xác định công tác quy hoạch luôn đi trước trong quá trình xây dựng đô thị. Bám sát các tiêu chí theo Nghị quyết 1210/2016/UBTVQH13 ngày 25/5/2016 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để đánh giá thực trạng, xây dựng kế hoạch, đề án phát triển đô thị cho sát đúng với tình hình thực tế của địa phương. Tiếp tục hoàn thiện và rà soát lại các quy hoạch chung 1/5000, quy hoạch phân khu 1/2000, quy hoạch chi tiết 1/500 để làm cơ sở đề nghị cấp có thẩm quyền điều chỉnh những bất cập, chưa phù hợp với thực tế, nhằm phục vụ cho công tác quản lý và đầu tư hạ tầng, sớm hoàn thành chương trình phát triển đô thị Hà Lam trong năm 2018.
Làm tốt công tác công bố quy hoạch đô thị theo đúng quy định để nhân dân biết, giám sát và thực hiện. Xây dựng và giám sát thực hiện tốt các quy chế quản lý về kiến trúc cảnh quan đô thị, thực hiện nghiêm túc công tác quy hoạch và cấp phép xây dựng. Các ngành, các cấp theo chức năng, nhiệm vụ của mình phải xây dựng đồng bộ các chương trình, kế hoạch, đề án nhằm cụ thể hóa các nhiệm vụ, giải pháp về đầu tư xây dựng, phát triển và quản lý đô thị.
Thứ hai, Đẩy nhanh tốc độ phát triển kinh tế; huy động tối đa mọi nguồn lực và sử dụng có hiệu quả các nguồn vốn đáp ứng nhu cầu xây dựng, phát triển đô thị. Thực hiện các giải pháp huy động vốn, thu hút đầu tư bằng nhiều hình thức để tạo nguồn lực đầu tư cho phát triển đô thị. Trong đó, chú trọng đầu tư vào các lĩnh vực phát triển kết cấu hạ tầng, phát triển các khu công nghiệp, dịch vụ, thương mại. Vận dụng các cơ chế xã hội hóa đầu tư, huy động vốn theo hình thức BO, BTO, BT và hợp tác công tư (PPP). Tiếp tục đầu tư xây dựng các khu dân cư, khu đô thị mới theo quy hoạch. Tập trung tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng, đẩy nhanh tiến độ thi công các dự án trọng điểm trên địa bàn huyện.
Thứ ba, chú trọng phát triển bền vững về xã hội, Xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, nếp sống văn minh đô thị, phát huy vai trò chủ thể của người dân trong phát triển đô thị. Nâng cao ý thức chấp hành pháp luật và trách nhiệm công việc xây dựng, bảo vệ và góp phần quản lý, phát triển đô thị. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao chất lượng phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”; tiếp tục hỗ trợ nguồn vốn và huy động xã hội hóa để xây dựng các thiết chế văn hóa, khu thể thao; xây dựng nếp sống văn hóa, văn minh đô thị… Hiện đại hóa kết cấu hạ tầng kỹ thuật, cải thiện điều kiện sinh hoạt của nhân dân và thúc đẩy quá trình đô thị hóa.
Thứ tư, Tập trung nâng cao năng lực quản lý Nhà nước về đô thị. Xây dựng đồng bộ và thực hiện có hiệu quả các văn bản, quy định về quản lý xây dựng đô thị. Thực hiện tốt việc quản lý không gian, kiến trúc và cảnh quan đô thị; quản lý về phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội đô thị; quản lý đất đai, nhà ở đô thị, cây xanh, hệ thống chiếu sáng. Đẩy mạnh công tác cải cách hành chính kết hợp ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý đô thị. Tăng cường năng lực của đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý đô thị. Thường xuyên giám sát, thanh tra, kiểm tra và xử lý các vi phạm về quy hoạch đô thị, về trật tự xây dựng đô thị, việc chấp hành các qui định của pháp luật về đất đai, nhà ở, kết hợp với tăng cường kiểm tra và xử lý hành chính về môi trường đô thị.
Công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới gắn với tiến trình đô thị hóa đang là xu hướng chung của quá trình phát triển. Với sự nỗ lực của các cấp ủy, chính quyền và nhân dân huyện Thăng Bình đang phấn đấu phát huy nội lực, tận dụng cơ hội để xây dựng thị trấn Hà Lam trở thành đô thị loại IV và xã Bình Minh đạt chuẩn đô thị loại V vào năm 2020.