Vụ hè thu năm 2016 khô hạn, thiếu nước vẫn diễn ra nghiêm trọng tại các địa phương trong huyện, ảnh hưởng lớn đến việc sản xuất của nông dân. Thực hiện sự chỉ đạo của UBND huyện, nhiều địa phương trên địa bàn huyện đã vận động nông dân đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu cây trồng, chuyển diện tích trồng lúa thiếu nước sang canh tác các loại cây trồng cạn như đậu phụng, ngô, dưa hấu, rau màu các loại... Thực tế sản xuất ở nhiều địa phương khi hạn hán diễn ra, nhiều diện tích lúa đến giai đoạn trổ bông, làm đòng bị thiếu nguồn nước tưới dẫn đến tình trạng mất mùa, nông dân vừa mất công chăm bón, chi phí đầu tư và không có thời gian để chuyển sang cây trồng khác. Trong khi đó, nếu thực hiện chuyển đổi cây trồng phù hợp ngay từ đầu vụ sẽ giúp người dân chủ động và an toàn trong sản xuất, hiệu quả kinh tế cao hơn khi trồng lúa trong điều kiện thiếu nước tưới.
Cánh đồng rộng 10 ha ở thôn Vân Tiên, xã Bình Đào do thiếu nước tưới nên vụ hè thu các năm trước nông dân trồng lúa kém hiệu quả. Được sự hỗ trợ của Trung tâm Khuyến nông Quảng Nam, Trạm Khuyến nông huyện, vụ hè thu năm 2016 nông dân đã mạnh dạn chuyển đổi sang trồng giống đậu phụng L23. Tham gia mô hình bà con nông dân được Trạm Khuyến nông huyện hỗ trợ 100% giống đậu phụng L23, 30% men TriCodema và được cán bộ của Trạm Khuyến nông huyện tập huấn về kỹ thuật trồng, chăm sóc, bón phân, phòng trừ sâu bệnh nên đậu phụng cho năng suất cao. Vụ hè thu này gia đình ông Ông Lâm Văn Ba (thôn Vân Tiên, xã Bình Đào) trồng 5 sào đậu phụng L23 theo đúng quy trình kỹ thuật được hướng dẫn. Qua quá trình sản xuất ông Ba nhận thấy giống đậu phụng L23 có thời gian sinh trưởng trung bình từ 90 đến 95 ngày, chiều cao cây trung bình đạt 50 đến 55 cm; thời gian ra hoa tập trung, mỗi cây có 7 cành, sâu bệnh ít gây hại. Ngoài ra, việc sử dụng chế phẩm Trichoderma ủ với phân chuồng bón cho cây đậu phụng đã hạn chế được bệnh chết cây.
Giống Lạc L23 cho năng suất cao trên đất lúa chuyển đổi tại xã Bình Đào.Ảnh MT
Về năng suất, mỗi cây đậu phụng L23 có khoảng 15 quả chắc, trọng lượng 100 quả trung bình đạt 110 gram, cao hơn so với các giống đậu phụng đang gieo trồng hiện nay. Riêng đối với vụ hè thu 2016, mặc dù tình hình thời tiết bất lợi, nắng nóng kéo dài nhưng năng suất đạt từ 34 đến 35 tạ/ha, nếu sản xuất giống đậu phụng L23 xen với đậu xanh sẽ cho hiệu quả kinh tế cao hơn từ 3 đến 4 lần so với cây lúa, số tiền lãi ròng trên 1ha chuyển đổi đạt hơn 42,7 triệu đồng. "Nếu đất ny mà vụ hè thu không làm đậu thì chỉ có bỏ thôi, vì thiếu nước tưới, mình làm đậu vừa đem lại thu nhập vừa đở tốn công làm cỏ cho các vụ tiếp theo"- ông Ba nói.
Tại thôn Châu Xuân Tây, xã Bình Định Nam, vụ đông xuân năm 2015 - 2016, Trung tâm Khuyến nông tỉnh Quảng Nam tổ chức triển khai thực hiện mô hình tưới nước tiết kiệm trên diện tích đất sản xuất đậu phụng, có 68 hộ nông dân tham gia trồng 10 ha đậu phụng trên đất lúa chuyển đổi. Khi tham gia mô hình các hộ nông dân được Trung tâm Khuyến nông tỉnh hỗ trợ toàn bộ giống đậu phụng LDH01, TB25 và men Trichoderma. Ông Trần Thanh Trị (thôn Châu Xuân Tây, xã Bình Định Nam) cho biết: “ Vụ đông xuân năm 2015 - 2016, do tình hình thời tiết bất lợi, liên tục có những đợt rét kéo dài nhưng năng suất đậu đạt 35 tạ/ha, số tiền lãi ròng trên 1ha chuyển đổi được hơn 1,6 triệu đồng”.
Đậu phụng cho năng suất cao trên đất lúa chuyển đổi tại xã Bình Định Nam.Ảnh MT
Theo ông Võ Văn Nghị - Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh Quảng Nam thì do ảnh hưởng của thời tiết nắng nóng kéo dài, nên một số vùng gặp khó khăn về nước tưới, vì vậy, mô hình trồng đậu trên đất lúa chuyển đổi sẽ cho hiệu quả kinh tế cao cần được nhân rộng trong thời gian tới. Bên canh đó, việc đưa những giống đậu phụng mới, cùng với việc áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất đã giúp cho bà con nông dân tăng năng suất, hiệu quả kinh tế trên đơn vị diện tích. "Để nhân rộng được các mô hình sản xuất chuyển đổi giống cây trồng cho hiệu quả kinh tế cao thì các địa phương cần có quy hoạch vùng chuyển đổi, đầu tư xây dựng kênh mương nội đồng... Bên canh đó, khi chọn các loại cây trồng chuyển đổi phải có sức cạnh tranh cao và phải nâng cao thu nhập cho người nông dân"- ông Nghi nói.
Ông Nguyễn Xuân Vũ – HUV, Trưởng Phòng NN&PTNT huyện cho biết, để thay đổi tập quán sản xuất của nông dân không dễ, nhưng nhờ sự phối hợp đồng bộ của cả hệ thống chính trị; ngành nông nghiệp huyện đã thông báo đến nhân dân về tình hình thiếu nước tưới nghiêm trọng và vận động nông dân chuyển đổi diện tích lúa thiếu nước sang canh tác cây trồng cạn. Vụ hè thu 2016, toàn huyện đã chuyển đổi hơn 200 ha đất từ trồng lúa sang trồng các loại cây trồng cạn có khả năng chịu hạn và cho hiệu quả kinh tế cao hơn như: đậu phụng, ngô, dưa hấu ở các xã Bình Định Nam, Bình Trị, Bình Sa, Bình Đào, Bình Chánh và thị trấn Hà Lam. Việc đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu mùa vụ, đa dạng hóa cây trồng trên đất lúa đã góp phần giúp nông dân hạn chế rủi ro bởi thời tiết, giảm chi phí đầu vào, tăng giá trị trên một đơn vị diện tích. "Việc lựa chọn giống cây trồng cạn phù hợp để chuyển đổi là rất cần thiết, do vậy, các địa phương cần phải xác định rõ diện tích chuyển đổi, loại cây trồng sẽ chuyển đổi từ đó tập trung vận động, tuyên truyền để người dân thấy rõ lợi ích của việc chuyển đổi trong điều kiện thời tiết diễn biến khó lường như hiện nay"- ông Vũ nói. Việc tìm hướng đi mới trong trồng trọt để nâng cao thu nhập cho người dân, một cách làm rất quan trọng trong xây dựng Nông thôn mới cần được các địa phương quan tâm.