Ảnh: Anh Lê Văn Chút đang chăm sóc cây tiêu.
Mạnh dạn chuyển đổi
Gia đình anh Lê Văn Chút ở tổ 14, thôn Bình Phụng, xã Bình Quế có 3 sào đất vườn. Trước đây, toàn bộ diện tích này được anh dùng để trồng ngô và gừng, mỗi năm cho thu hoạch từ 3 - 4 triệu đồng. Nhận thấy việc trồng các loại cây hoa màu như thế này không mang lại hiệu quả cao nên từ đầu năm 2014, gia đình anh đã mạnh dạn đầu tư gần 20 triệu đồng để cải tạo lại diện tích đất này và trồng gần 200 trụ tiêu. Anh Chút cho biết “năm 2010 tôi được đi thăm quan một số vườn tiêu tại tỉnh Quảng Trị. Thấy điều kiện đất đai ở đó cũng gần giống với địa phương mình nên tôi đã ấp ủ ý định thay đổi diện tích hoa màu của nhà mình để trồng tiêu. Nhưng khi đó, vì chưa có kinh nghiệm nên mãi đến năm 2014, khi đã tìm hiểu được những kỹ thuật cơ bản trong việc trồng và chăm sóc tiêu tôi mới tiến hành trồng”. Tiêu là cây trồng khó tính, đòi hỏi người nông dân phải tuân thủ chặt chẽ những kỹ thuật trong tất cả các khâu từ chọn giống, chuẩn bị đất, trồng và chăm sóc. Trong thời gian đầu, nhờ điều kiện tự nhiên thuận lợi cùng với việc áp dụng tốt các phương pháp chăm sóc nên vườn tiêu của gia đình anh phát triển tốt, không có tình trạng bị dịch bệnh. Nhận thấy có thể phát triển cây tiêu nên đầu năm 2015 anh đã mạnh dạn đầu tư trồng thêm hơn 100 trụ tiêu nữa. “Mình phải mạnh dạn thay đổi thì mới có cơ hội thoát nghèo được, khi phát hiện những cái mới, cái hay, cái phù hợp thì nên vân dụng làm chứ cứ sợ khó, sợ thất bại thì không thể phát triển được”, anh Chút nói.
Cũng tại thôn Bình Phụng, gia đình anh Trương Công Hậu đã trồng hơn 100 trụ tiêu được hơn 2 năm tuổi và đang phát triển tốt. Anh Hậu chia sẽ, “vì thời tiết của miền trung thường nắng hạn kéo dài nên để cây tiêu sinh trưởng và phát triển tốt thì mình phải tưới thường xuyên để giữ độ ẩm cho cây tiêu. Đồng thời phải bón phân chuồng cung cấp đầy đủ chất hữu cơ để cây tiêu phát triển tốt”.
Hướng tới phát triển bền vững
Dẫn chúng tôi đi thăm một số vườn tiêu trên địa bàn xã, anh Nguyễn Thái Hậu – Phó chủ tịch UBND xã Bình Quế hồ hởi cho biết “hiện tại địa phương đã có hơn 100 hộ gia đình trồng tiêu, hầu hết các vườn tiêu chưa đến mùa thu hoạch nhưng đang phát triển rất tốt, với đà này, chỉ vài ba năm nữa, đời sống của bà con địa phương sẽ được cải thiện rất nhiều”. Đầu năm 2015, tổ chức A.O.G - một tổ chức phi chính phủ của Úc tại Việt Nam đã hỗ trợ cho 30 hộ dân ở xã Bình Quế, mỗi hộ 1 triệu đồng để mua giống tiêu Tiên Phước về trồng. Giống tiêu được chọn lọc kĩ càng, đặc biệt lần này, giống tiêu của huyện Tiên Phước được ưu tiên làm giống vì có nhiều yếu tố, đặc điểm phù hợp với điều kiện đất đai của xã Bình Quế. Đây là giống tiêu có nhiều ưu điểm, đã có thương hiệu trên thị trường nên việc giải quyết đầu ra được đảm bảo ổn định. Ông Trương Văn Hương, một nông dân có nhiều kinh nghiệm trồng tiêu tại huyện Tiên Phước và cũng là người cung cấp cây tiêu giống cho bà con tại xã Bình Quế cho biết “để trồng tiêu thành công việc chọn giống tốt có ảnh hưởng rất lớn đến năng suất, sản lượng và khả năng đề kháng với dịch bệnh sau này. Mặt khác, phải chọn những giống có nguồn gốc rõ ràng, đã kiểm định được năng suất và khả năng kháng dịch bệnh, chống chịu với điều kiện bất lợi của môi trường. Và phải chọn dây đã già cứng cáp có nhiều mắt rễ bám thì cây sẽ phát triển tốt hơn. Cắt lấy khoảng 3-4 mắt, chiều dài tối ưu là 30 - 40 cm tùy vào khoảng cách của mắt dây”. Theo kinh nghiệm của ông là phải chọn giống tiêu đảm bảo chất lượng, đất trồng tiêu phải được xử lý sạch bệnh bằng cách phát, dọn cỏ dại sạch sẽ, đào hố và xử lý hố bằng cách bón vôi bột, phun thuốc diệt nấm, mối, kiến... trước lúc xuống giống khoảng 1 tháng.
Chuyển đổi cơ cấu cây trồng là một trong những cách làm hiệu quả trong tình hình biến đổi khí hậu hiện nay và là hướng đi đúng cho những vùng có diện tích trồng lúa bấp bênh, nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế, góp phần xóa đói giảm nghèo, làm giàu trên chính mảnh đất quê hương mình. Việc mạnh dạn chuyển đổi từ canh tác những cây hoa màu có hiệu quả kinh tế thấp sang trồng tiêu đang cho thấy những tín hiệu bước đầu lạc quan nhưng địa phương cũng cần có những giải pháp cụ thể để phát triển một cách bền vững, tránh việc trồng một cách ồ ạt, mất quy hoạch. “Trong thời gian tới, Bình Quế sẽ tập trung chuyển đổi những diện tích cây trồng cho hiệu quả kinh tế thấp sang trồng tiêu. Chúng tôi sẽ tổ chức nhiều lớp tập huấn về kỹ thuật để phổ biến kiến thức chăm sóc tiêu cho bà con, khuyến khích bà con nên chọn trồng giống tiêu Tiên Phước vì địa phương này có những điểm tương đồng về điều kiện tự nhiên, vì thế sẽ thuận lợi hơn trong quá trình trồng và chăm sóc”, anh Hậu nói.